W poszukiwaniu śladów praojca rodu Gofryk dotarłem do początków XVIII wieku. Ojciec najstarszego znanego przodka, urodził się prawdopodobnie w XVII wieku albo wtedy otrzymał lub wtedy zapisano po raz pierwszy jego przezwisko. Najstarsze zapisy w księgach parafialnych, do których na razie dotarłem, sięgają lat dwudziestych i trzydziestych wieku XVIII. Rzeczpospolita znajdowała się wtedy w trudnych czasach, znanych jako okres saski i przeżywała głęboki kryzys polityczny. Władzę w kraju sprawowali królowie z dynastii Wettynów, August II Mocny (1697–1733) i August III (1733–1763). Ich panowanie było jednak często zakłócane przez kolejne elekcje oraz okresy rządów Stanisława Leszczyńskiego (1704–1709 i 1733–1736).
Minęło zatem ponad 100 lat od czasów wielkich polskich zwycięstw, gdy zdetronizowany i wzięty do niewoli car Rosji Wasyl IV Szujski wraz braćmi: Dymitrem i Iwanem, złożyli hołd królowi Zygmuntowi III Wazie i królewiczowi Władysławowi (29 października 1611r.) w sali senatu Zamku Królewskiego w Warszawie. Władysław IV Waza objął wtedy tron na Kremlu. Oczywiście przed 8 września 1610 r. gdy to wojska hetmana Żółkiewskiego zdobyły i okupowały Moskwę, wcześniej zdobyli ją w 1238r. Mongołowie, potem w 1382 Tatarzy, którzy urządzili jej ludności rzeź. Jednak polska obecność w Moskwie, to był jedyny przypadek w historii, gdy ktoś spoza Rosji zdobył i władał jej stolicą. Niestety już po dwóch latach obecności w stolicy carów, 7 listopada 1612r. skapitulował nękany głodem i oblegany przez rosyjskie pospolite ruszenie polski garnizon Kremla. Na pamiątkę tego wydarzenia, 4 listopada w Rosji obchodzony jest Dzień Jedności Narodowej. Po kolejnych wojnach ze Szwecją i Rosją oraz po podpisanym rozejmie 11 grudnia 1618r. w Dywilnie, państwo polsko-litewskie osiągnęło największe w swoich dziejach terytorium od Unii Lubelskiej zawartej 1 lipca 1569r. Powierzchnia Rzeczypospolitej wynosiła blisko milion kilometrów kwadratowych (990tys km2).
Chociaż trzeba zauważyć, że już po tzw unii personalnej za panowania Władysława II Jagiełły, łączne tereny połączonego Księstwa Litewskiego i Królestwa Polskiego, były imponujące. Jagiełło został wybrany królem Polski podczas sejmu walnego w Lublinie, 2 lutego 1386r. Część badaczy uważa decyzje tego zjazdu za pierwszą unię polsko-litewską, bowiem 14 sierpnia 1385r. w Krewie spisano jedynie wstępną umowę, zawierającą warunki, jakie miał spełnić Jagiełło, by mógł objąć polski tron.
Dla nas najważniejsza jest jednak informacja, iż już w czasach panowania Jagiełły, na mapach widniały miejscowości Bełz i Busk.
Królestwo – Rzeczpospolita Obojga Narodów
potocznie: Polska, I Rzeczpospolita lub Rzeczpospolita szlachecka – państwo złożone z Korony Królestwa Polskiego i Wielkiego Księstwa Litewskiego powstałe w roku 1569 na mocy unii lubelskiej, przestało istnieć w wyniku traktatów rozbiorowych w 1795 roku.
Historia rodziny Gofryk zaczyna się w czasach I Rzeczpospolitej, w województwie bełskim, utworzonym w 1462 r. przez Kazimierza IV Jagiellończyka. W stolicy województwa, w miejscowości Bełz, przyszli na świat m.in. Mateusz Gofryk (ok. 1750r.), Teodor Gofryk (ok. 1751r.), Łukasz Gofryk (1757 r.), Jan Gofryk (przed 1760r.), Aleksander Gofryk (ok. 1761r.) oraz Szymon (ok. 1761r.) syn Jakuba (ok. 1724r.), . Możliwe, że Mateusz, Teodor, Łukasz, Jan i Aleksander byli braćmi Szymona (lata urodzeń zgadzają się z taką hipotezą i wszyscy pochodzą z Bełza), ale nie ma póki co śladów o ojcu żadnego z nich. Jeśli nie byli braćmi, to może ich ojcowie albo dziadkowie nimi byli. Zatem dla celów tej opowieści przyjmuję przełom XVII/XVIII w., kiedy to pierwszy przodek rodziny przyjął/otrzymał nazwisko Gofryk. (patrz – znaczenie/pochodzenie nazwiska Gofryk)
Obecnie Bełz to miasto o znaczeniu rejonowym w obwodzie lwowskim, rejonie sokalskim w Ukrainie. Jest położone nad rzekami Sołokiją i Rzeczycą, będących dopływami Bugu i należących do basenu Morza Bałtyckiego. 3 kilometry od miasta przebiega granica polsko-ukraińska, odległość do Czerwonogrodu wynosi 12 km, do Sokala 25 km, do przejścia granicznego w Hrebennem 40km zaś do Lwowa ok 70km.
Bełz ówcześnie to miasto wojewódzkie, stolica tzw. Palatinatus Belzens, jak po łacinie na starych mapach określano to województwo. To miasto z długą i burzliwą historią, którą w pigułce można poznać tutaj.
Mapa Tobiasa Mayera z 1757 roku, potwierdza, że wówczas tereny te należały do Regni Poloniae czyli Królestwa Polskiego a dokładniej, Rzeczpospolitej Obojga Narodów, a potocznie określane były jako Kresy Wschodnie.
Praojcowie
- Jakub Gofryk (ok. 1724r., Bełz, nr. domu 118)
- Jan Gofryk (ok. 1726r. – † 13 kwietnia 1796, Bełz nr. domu 82)
- Bazyli Gofryk (ok. 1730r. – † 7 luty 1800, Bełz)
- Józef Gofryk (ok. 1748r. – † 28 lipiec 1808, Bełz nr. domu 83)
- Mateusz Gofryk (ok. 1750r. – † 2 września 1810)
- Teodor Gofryk (ok. 1751r. Bełz nr. domu 190 – † 31 stycznia 1810, Bełz nr. 177)
- Łukasz Gofryk (1757 r. – † 5 stycznia 1827r.) zobacz drzewo > ⋔
- Jan Gofryk (przed 1760r.)
- Aleksander Gofryk (ok. 1761r.)
- Szymon (ok. 1761r.) syn Jakuba (ok. 1724r.)
Mateusz Gofryk wziął ślub z Ewą Dorosz. Miał dwie córki: Teklę (ur. 1797r. w Bełz) i Anastazję (ur. 1803r. w Bełz). Tekla wyszła za mąż za Piotra Borduna (ur. 8 grudnia 1787r. w Bełz, numer domu 189) i miała trzech synów: Joachima, Mateusza i Tymoteusza. Druga córka Anastazja, w wieku 18 lat, poślubiła w dniu 18 lutego 1821r. w Bełz, 20 letniego Stefana Makarewicza (ur. 29 grudnia 1801r. na Przedmieściu Lubelskim w Bełz). Z tego związku było co najmniej troje dzieci, Józef, Piotr i Maria. Ta linia rodu Gofryk ze względu braku męskiego potomka Mateusza Gofryk wygasła.
⋔ Łukasz Gofryk prawdopodobnie syn Marty Gofryczki (ur. 1731r.), przyszedł na śwat około 1757 roku w Bełzie, który wówczas znajdował się w Rzeczypospolitej Obojga Narodów. W tym czasie Rzeczpospolita borykała się z wewnętrznymi problemami i presją ze strony sąsiadujących mocarstw: Rosji, Prus i Austrii. Łukasz był dwukrotnie żonaty. Przed 1781 rokiem poślubił Helenę Harasymczuk (ur. 1759r.). Jego ślub miał miejsce w okresie, gdy odczuwalne już były skutki pierwszego rozbioru Polski (5 sierpnia 1772r.), co zapoczątkowało serię strat terytorialnych i wzrost niestabilności. Bełz znalazł się pod zaborem austriackim. Rodzina Łukasza musiała odnaleźć się w tych trudnych warunkach, wychowując dzieci w obliczu zmieniających się rządów i norm społecznych. Z Heleną mieli troje dzieci: Józefa (ur. 1782r.), Marię (ur. 3 lipca 1785r. i zmarłą jako dziecko) oraz drugą córkę, również Marię (ur. 29 marca 1788r.). Po urodzeniu drugiej córki, Helena zmarła 5 lutego 1789 roku w Bełz, nr. domu 183, a miesiąc później, 7 marca 1789 roku, w tym samym domu niestety przedwcześnie zmarła także druga córka Maria. Łukasz został z synem Józefem, który 5 listopada 1802r. założył rodzinę, poślubiając Teklę Filipowicz i mieli 9 dzieci. 4 synów (Eliasza, Mikołaja, Damiana i Jana) oraz 5 córek (Teklę, Katarzynę, Marię, Annę i Eudocję). Synowie Józefa zmarli wcześnie, jako dzieci, jedynie Mikołaj założył rodzinę z Anną Martynowicz ale z tego związku były cztery córki. Linia rodu Gofryk potomków Łukasza z Heleną wygasła.
31 maja 1789 roku w Bełzie, czyli dwa miesiące po śmierci żony Heleny, wdowiec Łukasz Gofryk wychowujący samotnie 7-letniego syna Józefa, ożenił się z Anną Piasecką (ur. około 1768r.). Z Anną doczekał się pięciorga dzieci: Bazylego (ur. 22 kwietnia 1793), Szymona (ur. 13 lutego 1796), Katarzyny (ur. 8 czerwca 1800), Jana (ur. 9 kwietnia 1803) oraz Apolonii. Drugi rozbiór Polski 23 stycznia 1793 roku, który nastąpił po ślubie Łukasza z Anną Piasecką, jeszcze bardziej ograniczył suwerenność Polski i pogłębił trudności ekonomiczne. Te wydarzenia z pewnością wpłynęły na dynamikę życia, ponieważ wiele rodzin zmagało się ze stratami i przesiedleniami spowodowanymi zmianami granic oraz napływem obcych rządów. Dzieci Łukasza i Anny Piaseckiej, rodzą się już po podpisaniu traktatu między cesarzową Katarzyną II Wielką (Imperium Rosyjskie) oraz królem Fryderykiem Wilhelmem II Pruskim z Królestwa Prus, na mocy którego Rosja i Prusy podzieliły terytorium Rzeczypospolitej, tym razem bez udziału Monarchii Habsburgów. Przyczyną tego tragicznego wydarzenia była porażka Polski w wojnie z Rosją w 1792 roku w obronie Konstytucji 3 Maja, upadek powstania Kościuszkowskiego (24 marca 1794 roku – 16 listopada 1794 roku) oraz przejęcie rządów w kraju przez targowiczan (konfederacja Targowicka).
Aż do śmierci Łukasza Gofryka w 1827 roku, Bełz znajdował się wciąż pod kontrolą Austrii po trzecim rozbiorze Polski w 1795 roku. Początek XIX wieku charakteryzował się wzrostem nacjonalizmu w całej Europie, w tym wśród Polaków, którzy dążyli do odzyskania tożsamości narodowej i autonomii. Ostatnie lata życia Łukasza Gofryka upłynęły w społeczeństwie zmagającym się ze skutkami okupacji i rodzącym się pragnieniem niepodległości, co położyło podwaliny pod przyszłe powstania i ruchy, które kształtowały polską historię.
Łukasz Gofryk zmarł 5 stycznia 1827 roku, w wieku 70 lat w Bełzie, gdzie został pochowany.
Zabór austriacki
Najmłodszy z synów Łukasza Gofryka, Jan Gofryk, pojął za żonę Mariannę Błaszkiewicz w Busku w 1825 roku, już po rozbiorach Rzeczypospolitej, kiedy Busk znajdował się pod zaborem austriackim. Jan i Marianna osiedlili się w Busku, gdzie przyszło na świat ich syn Paweł.
II Rzeczpospolita i I wojna światowa
II Rzeczpospolita (II RP; nazwa oficjalna: Rzeczpospolita Polska) – historyczne państwo polskie istniejące w latach 1918–1945, tj. od odzyskania suwerenności (1918) do wycofania uznania międzynarodowego dla rządu Rzeczypospolitej Polskiej na uchodźstwie (1945), które było konsekwencją wykonania porozumień zawartych na konferencji jałtańskiej (1945) między mocarstwami wielkiej trójki. Nazwa podkreśla ciągłość z I Rzeczpospolitą (1569–1795), zlikwidowaną traktatami rozbiorowymi zawartymi pomiędzy Austrią, Prusami i Rosją w drugiej połowie XVIII wieku (1772–1795).
Paweł Gofryk doczekał uzyskania niepodległości w 1918 roku po I wojnie światowej, jednak zmarł już w 1922 roku w Busku, w województwie tarnopolskim. Jego syn, również Jan Gofryk, zdecydował się opuścić Kresy Wschodnie wraz z rodziną podczas II wojny światowej, tuż przed nasileniem działań UON-B i UPA na Wołyniu wobec ludności polskiej.
II wojna światowa
Jan wraz żoną Julią, trzema synami: Kazimierzem, Henrykiem i Bolesławem oraz dalszą rodziną i zaprzyjaźnionymi sąsiadami Pawliszami, opuścili Busk latem 1943 roku. Przemieszczali się wraz z cofającą się armią niemiecką i frontem wschodnim przed ofensywą armii czerwonej. Częściowo wozami zaprzęgniętymi w konie, częściowo pieszo aż dotarli do linii kolejowej ze Lwowa na zachód. Uciekinierzy zatrzymali się u życzliwej rodziny w Grębowie k. Tarnobrzega, ponieważ w długiej i męczącej drodze, Jan zachorował i niestety zmarł. Został pochowany w Grębowie na lokalnym cmentarzu, jednak z uwagi na okupacje i kontrole władz Generalnego Gubernatorstwa, pogrzeb był dyskretny. Rodzina z Grębowa, u której się zatrzymali, obiecała opiekować się mogiłą a synowie Jana wraz z matką, kontynuowali swoją drogę na zachód, w kierunku ziem odzyskanych, jak propagandowo określano terytoria przyznanych Polsce po II wojnie światowej zgodnie z postanowieniami konferencji poczdamskiej. Finalnie rodzina Jana osiedliła się w Branicach, obecne woj. opolskie.
Historia rodziny Gofryk to historia ludzi, którzy przeżyli wiele trudnych czasów, w tym trudne czasy wojny i migracji. Przez pokolenia przetrzymywali swoje korzenie i rodzinną tradycję, zachowując jednocześnie pamięć o swoich przodkach i ich historii.