Skip to content Skip to main navigation Przejdź do stopki

Jak odczytywać łacińskie metryki?

Gregor Admin

Metryki chrztów:

Na terenach dawnej Galicji ok. 1785 r. wprowadzono zapis tabelaryczny w księgach metrykalnych. Na początku były to dość ubogie w dane zapisy – data chrztu (rzadziej data urodzenia), numer domu, imię, płeć, imiona i nazwiska rodziców, chrzestnych.

Z czasem zaczęto wprowadzać dodatkowe dane. Już w I połowie XIX wieku można spotkać informacje o rodzicach matki ochrzczonego dziecka. Kwestią czasu było zastosowanie tego względem rodziców ojca.

Na przestrzeni lat, nazwy kolumn nie uległy dużym zmianom. Dodano numer pozycji, podzielono miesiąc na dzień narodzin i dzień chrztu. Dodatkową kolumną była ta dotycząca uwag.

_01687

Transkrypcja:

Pępice

Anno 1793 ie 16 8bris Ego qui supra baptizavi Infantem No[mi]ne Lucam Lab[oriosus] Jacobi Kowalczyk et Victoria Szlosarczanka LLCC [legitimorum cunjugum] Filium Patrini fuere Ada[l]bertus Nowek et Anna Stępniowa de Czerchy

Tłumaczenie:

Pępice

Roku 1793 dnia 16 października ja jak wyżej ochrzciłem dziecię imieniem Łukasz pracowitych Jakuba Kowalczyka i Wiktorii Szlosarczyk prawnych małżonków syna. Chrzestnymi byli Wojciech Nowek i Anna Stępień z Czerch.

lacina1
lacina2

Metryki ślubów:

L_00436

Transkrypcja:

Długoiow

Februarius

D[ie] 5 Ejusdem Idem qui supra benedicti Matrimonium praemissis tribus denunciationibus inter Personas videlicet L[aboriosus] Martinum Boroiek de Parochia Odrążovien Juvenem ex Salas Nowy et Dorotheam Krolowka de Długoiow Virginem = cum allato Testi monio praesentibus L. Gasparo Lisowski de Długoiow et L. Thoma Adamiec et Philippo Szczesny de Salas ae alias plurimis.

Tłumaczenie:

Długojów

Luty

Dnia 5 ten sam co wyżej pobłogosławiłem małżeństwo poprzedzone trzema zapowiedziami pomiędzy osobami to znaczy pracowitym Marcinem Boroikiem z parafii Odrowąż, kawalerem z Szałasu Nowego i Dorotą Krolowką, panną z Długojowa = w obecności świadków pracowitego Kacpra Lisowskiego z Długojowa i pracowitych Tomasza Adamca i Filipa Szczesnego z Szałasu i wielu innych.

narol 1899_033
narol 1899_033 — kopia

Metryki zgonów:

zgonlac1
zgonlac2
zgonlac3

Transkrypcja:

Annus 1782dus

Januarius

3tia Januari Mortua est Margaritta Barusionka Virgo Septuagenaria ppe, Sacramentis munita Sepulta 3tia Die Ejusde in Cametrio

Tłumaczenie:

Rok 1782(-gi)

Styczeń

3 stycznia zmarła Małgorzata Barusionka, panna, lat 17. Sakramenty otrzymała, pochowa-na 3 dnia na cmentarzu.

Mini słowniczek łacińsko-polski:

Liczebniki porządkowe:

1 – primus
2 – secundus
3 – tertius
4 – quartus
5 – quintus
6 – sextus
7 – septimus
8 – octavus
9 – nonus
10 – decimus
11 – undecimus
12 – duodecimus
13 – tertius decimus
14 – quartus decimus
15 – quintus decimus
20 – vicesimus/vigesimus
21 – vicesimus primus
22 – vicesimus secundus
30 – tricesimus
31 – triginta primus
1700 – millesimus sescentisimus
1800 – millesimus octingentesimus

Miesiące:

  • Januarius – styczeń
  • Februarius – luty
  • Martius – marzec
  • Aprilis – kwiecień
  • Maius – maj
  • Junius – czerwiec
  • Julius – lipiec
  • Augustus – sierpień
  • September /7ber – wrzesień
  • October /8ber – październik
  • November /9ber – listopad
  • December /10ber – grudzień

Inne określenia czasu:

  • Anno Domini – roku Pańskiego
  • Annus – rok
  • Dies – dzień
  • Ejusdem die – tego samego dnia
  • Eodem anno – tego samego roku
  • Eodem die – tego samego dnia
  • Eodem mense – tego samego miesiąca
  • Mensis – miesiąc

Skróty:

  • CL(coniugum legitimorum) – prawnie zaślubieni
  • Omnes ex ead(em) Villa – ludzie z tej samej wsi AR(Admodum Reverendus) – Wielce Czcigodny
  • p.(ost) def.(ectam) – po zmarłym, zmarłej
  • AR – Admodum Reverendus, czyli Wielce Czcigodny

Stan społeczny:

  • Civis – mieszkaniec
  • Honestus – uczciwy, dla wiejskiego rolnika; dostojny, określenie duchownego prawosławnego lub unickiego
  • Magnificus – wspaniały, świetny, często określano nim senatorów, urzędników grodzkich
  • Nobilis – szlachetny, wyraz określający szlachcica, dzierżawcy wsi lub jej właściciela
  • Agricola – chłop
  • Cmetho – kmieć, czyli gospodarz więcej niż jednego łana ziemi
  • Hortulanus – zagrodnik, robotnik wiejski nie mający żadnego własnego pola
  • Inquilinus – lokator, ubogi chłop mieszkający u innego chłopa
  • Honorabilis – zaszczytny, określenie wiejskiego plebana